جریان الکتریسیته در تمام قسمتهای زندگی جوامع بشری دارای اهمیت است و در اکثر فعالیتها به نحوی مورد استفاده قرار میگیرد. سیم و کابلها بستری برای عبور جریان الکتریسته و ابزاری برای استفاده از برق میباشند. کابلها از نظر جنس هادی به طور کلی به دو دسته کابل مسی (هادی از جنس فلز مس)، کابل آلومینیومی (هادی از جنس آلومینیوم)، تقسیمبندی میشوند که در ادامه قرار است به دو پرسش “کابل آلومینیوم چیست؟” و “در چه مواردی مورد استفاده قرار میگیرد؟” پاسخ داده شود.
عدهای تصور میکنند که مناسبترین گزینه برای کابلکشی استفاده از کابلهای مسی میباشد و این در حالی است که فلز مس به دلیل قیمت و وزن بالا گاها مشکلساز میشود و در این شرایط قطعا کابل آلومینیومی انتخاب بهتری میباشد. این کابل به دلیل خواص فیزیکی منحصر به فرد و ساختار متنوع، کاربرد زیادی در خطوط انتقال برق دارد و در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. در واقع استفاده از فلز آلومینیوم در تولید کابل به سالیان گذشته برمیگردد و امروزه نیز با گران شدن فلز مس توجه به این کالا افزایش یافته است
کابل آلومینیومی چیست ؟
هر کابل از سه بخش اصلی رسانا (هادی)، پوشش عایق الکتریکی و غلاف ساخته میشود. کابلهایی که دارای هسته رسانا از جنس آلومینیوم هستند، در دسته کابلهای آلومینیومی قرار میگیرند. فلز آلومینیوم اگر چه میزان هدایت الکتریکی پایین تری از فلز مس دارد اما با انتخاب سطح مقطع مناسب ضمن تامین رسانایی الکتریکی مدنظر مصرف کننده میتواند در شبکههای توزیع و انتقال برق مورد استفاده قرار گیرد فقط کافیست به نکات فنی نظیر به کارگیری جداول مربوط به استفاده از کابل آلومینیوم توجه شود.
ویژگیهای کابل آلومینیوم
از ویژگیهای کابل آلومینیوم میتوان به داشتن میزان رسانایی مطلوب و مقاومت نسبتا پایین، به صرفه بودن و قیمت ارزانتر آن در مقایسه با مس اشاره کرد. به همین دلیل سرقت کابلهای آلومینیومی نیز پایینتر از کابلهای مسی صورت میگیرد .
از دیگر ویژگیهای کابل آلومینیومی اکسیداسیون سریع تر آن در مجاورت رطوبت و شکنندگی بیشتر آن است.
شباهت کابل آلومینیوم و مسی
هادیهای مسی و هادیهای آلومینیومی هر دو عملکرد مشابهی دارند و در خطوط انتقال و توزیع برق مورد استفاده قرار میگیرند. این تجهیزات جریان الکتریکی را از یک نقطه به نقطه دیگر انتقال میدهند. از هر دو نوع کابل میتوان در خطوط برق رسانی استفاده کرد اما باید به این نکته توجه داشت که برای جایگزینی کابل آلومینیوم با کابلهای مسی در طول ثابت و میزان جریان دهی یکسان باید ازسطح مقطع بیشتر استفاده کرد.
تفاوت آلومینیومی و مسی
کابلهای مسی و آلومینیومی عملکرد مشابهی دارند اما در برخی از ویژگیها با هم تفاوت دارند. در ادامه به بیان این تفاوتها پرداخته شدهاست.
کابل آلومینیومی مقاومت الکتریکی بیشتری دارد به همین دلیل، جریان الکتریکی در کابلهای مسی بهتر انتقال پیدا میکند.
از کابلهای آلومینیومی به راحتی در محیطهای باز مانند تیر چراغ برق و … میتوان استفاده کرد زیرا خطر سرقت این کابلها کمتر است.
از لحاظ قیمت و در دسترس بودن، امروزه به دلیل گران شدن فلز مس، کابلهای آلومینیومی از قیمت مقرون به صرفهتری برخوردار هستند و بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند.
فلز مس دوام و مقاومت مکانیکی بیشتری نسبت به آلومینیوم دارد. کابل آلومینیوم در شرایطی که کنار مواد شیمیایی قرار میگیرد، زودتر دچار خوردگی میشود. در این شرایط به کمک کلمپ بیمتال و یا افزودن آلیاژهایی به هادی کابل، میتوان مقاومت مکانیکی و استقامت آن را افزایش داد.
در یک متراژ مشخص و یکسان، وزن کابلهای آلومینیومی از کابلهای مسی بسیار کمتر است که این عامل بر قیمت کابل مفتولی آلومینیومی اثر میگذارد.
از کابل آلومینیوم تنها در دسته کابلهای قدرت و به صورت کابل زمینی و هوایی با هادی مفتول استفاده میشود.به دلیل شکنندگی آلومینیوم نسبت به مس، در کابل پاشش استفاده نمی شود و فقط به عنوان سیم استفاده می شود.
خطر آتش سوزی و همچنین اتلاف برق در کابل های آلومینیومی بیشتر از کابل های مسی است.
انواع کابل آلومینیومی
کابل آلومینیومی زره پوش
کابل آلومینیومی زره دار نوعی کابل آلومینیومی زره دار است. کابل آلومینیومی زره پوش در زیر زمین و خارج از تاسیسات مدفون شده است. از این کابل ها در مناطقی که احتمال ضربه و فشار و آسیب فیزیکی وجود دارد استفاده می شود. دلیل مقاومت این کابل ها در برابر تنش های مکانیکی استفاده از لایه محافظ فولاد یا آلیاژ آلومینیوم در ساختار آنها است که به کابل زرهی معروف است. معمولاً طراحی سیستم کابل های آلومینیومی زره دار به گونه ای ساخته می شود که در برابر مواد شیمیایی و روغن، نور و برق، اشعه ماوراء بنفش و ... مقاوم باشند.
کابل آلومینیومی خود نگهدار
کابل خود نگهدار در بسیاری از سیستم های برق تک فاز و سه فاز استفاده می شود.
این کابل ها برق را از نیروگاه ها به مکان هایی مانند صنعت، تولید، مسکن، سیستم های کشاورزی و غیره منتقل می کنند.کابل های مورد استفاده برای انتقال برق در کابل خود نگهدار، تماما آلومینیومی با عایق پلی اتیلن متقاطع (XPLE) هستند که عملکرد کابل ها را به حداکثر می رساند و ویژگی های فنی و الکترونیکی را می گیرد. بر اساس استفاده از این کابل ها تعداد و سطح مقطع کابل ها مشخص می شود که شامل قسمت، نول، نور وسیله نگهدارنده (پیام رسان) می باشد.
سیم آلومینیومی زمین
کابل آلومینیومی زمین نوعی کابل با هادی آلومینیومی است که دارای محدوده ولتاژ 0.6 تا 1 کیلو ولت می باشد. سیم زمین آلومینیومی می تواند دو، سه، چهار یا پنج رشته با هادی های جامد و نیمه مایع باشد. کابل 4 سیم آلومینیومی در دو نوع با سطح مقطع یکسان یا سه سیم در یک قسمت با کابل نول (با مساحت کمتر) ساخته می شود. از کابل های زمین آلومینیومی در پروژه های صنعتی، انتقال برق و تامین برق فشار ضعیف استفاده می شود. به عنوان مثال کابل آلومینیومی 16*4 یکی از پرکاربردترین کابل هایی است که در خطوط ضعیف برق و کاربردهای صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.
آنتن آلومینیومی USB
این نوع کابل ها در فضاهای بیرونی مانند لوله ها، تیرهای برق و ... کاربرد دارند و به سه نوع تقسیم می شوند:
کابل آلومینیومی آنتن ACC: این کابل ها معمولا در ولتاژهای متوسط یا پایین استفاده می شوند.آلومینیوم قرار داده شده در هادی این کابل از نوع غیر آلیاژی با تحمل مکانیکی کم و رسانایی الکتریکی بالا بوده و در مکان هایی با حجم کم و تنش کششی در هنگام نصب به صورت تک تراز، دوبل با xlpe یا بدون روکش استفاده می شود. ..
کابل هوایی آلومینیومی مثناسئوC: این هادی کابل آلیاژی است و اغلب در مکان هایی با ولتاژ کم و متوسط و تقریباً با تنش مکانیکی بالا استفاده می شود.
کابل آنتن آلومینیومی ACSR: معمولا در سیستم های ولتاژ متوسط استفاده می شود. هادی اصلی این کابل ها آلومینیومی است. ساختار این کابل ها به گونه ای طراحی شده است که سیم های آلومینیومی به عنوان مهار و پیام رسان به دور کابل های فولادی می پیچند.
نکات مهم در مورد کمک هزینه سیم آلومینیومی
توان یا آمپر مورد نیاز کاربر
حداکثر جریان مجاز برای هر اندازه سیم آلومینیومی
فاصله و در نظر گرفتن افت ولتاژ در طول مسیر
جریان اتصال کوتاه
مواد عایق کابل PVC) و (XLPE
استاندارد و کیفیت USB (به مارک کابل توجه کنید)
دما و محل نصب کابل
مقاومت حرارتی خاک
دفن در اعماق دریا در کابل های زیرزمینی
فضای بین کابل ها
.
جریان الکتریسیته در تمام قسمتهای زندگی جوامع بشری دارای اهمیت است و در اکثر فعالیتها به نحوی مورد استفاده قرار میگیرد. سیم و کابلها بستری برای عبور جریان الکتریسته و ابزاری برای استفاده از برق میباشند. کابلها از نظر جنس هادی به طور کلی به دو دسته کابل مسی (هادی از جنس فلز مس)، کابل آلومینیومی (هادی از جنس آلومینیوم)، تقسیمبندی میشوند که در ادامه قرار است به دو پرسش “کابل آلومینیوم چیست؟” و “در چه مواردی مورد استفاده قرار میگیرد؟” پاسخ داده شود.
عدهای تصور میکنند که مناسبترین گزینه برای کابلکشی استفاده از کابلهای مسی میباشد و این در حالی است که فلز مس به دلیل قیمت و وزن بالا گاها مشکلساز میشود و در این شرایط قطعا کابل آلومینیومی انتخاب بهتری میباشد. این کابل به دلیل خواص فیزیکی منحصر به فرد و ساختار متنوع، کاربرد زیادی در خطوط انتقال برق دارد و در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. در واقع استفاده از فلز آلومینیوم در تولید کابل به سالیان گذشته برمیگردد و امروزه نیز با گران شدن فلز مس توجه به این کالا افزایش یافته است
کابل آلومینیومی چیست ؟
هر کابل از سه بخش اصلی رسانا (هادی)، پوشش عایق الکتریکی و غلاف ساخته میشود. کابلهایی که دارای هسته رسانا از جنس آلومینیوم هستند، در دسته کابلهای آلومینیومی قرار میگیرند. فلز آلومینیوم اگر چه میزان هدایت الکتریکی پایین تری از فلز مس دارد اما با انتخاب سطح مقطع مناسب ضمن تامین رسانایی الکتریکی مدنظر مصرف کننده میتواند در شبکههای توزیع و انتقال برق مورد استفاده قرار گیرد فقط کافیست به نکات فنی نظیر به کارگیری جداول مربوط به استفاده از کابل آلومینیوم توجه شود.
ویژگیهای کابل آلومینیوم
از ویژگیهای کابل آلومینیوم میتوان به داشتن میزان رسانایی مطلوب و مقاومت نسبتا پایین، به صرفه بودن و قیمت ارزانتر آن در مقایسه با مس اشاره کرد. به همین دلیل سرقت کابلهای آلومینیومی نیز پایینتر از کابلهای مسی صورت میگیرد .
از دیگر ویژگیهای کابل آلومینیومی اکسیداسیون سریع تر آن در مجاورت رطوبت و شکنندگی بیشتر آن است.
شباهت کابل آلومینیوم و مسی
هادیهای مسی و هادیهای آلومینیومی هر دو عملکرد مشابهی دارند و در خطوط انتقال و توزیع برق مورد استفاده قرار میگیرند. این تجهیزات جریان الکتریکی را از یک نقطه به نقطه دیگر انتقال میدهند. از هر دو نوع کابل میتوان در خطوط برق رسانی استفاده کرد اما باید به این نکته توجه داشت که برای جایگزینی کابل آلومینیوم با کابلهای مسی در طول ثابت و میزان جریان دهی یکسان باید ازسطح مقطع بیشتر استفاده کرد.
تفاوت آلومینیومی و مسی
کابلهای مسی و آلومینیومی عملکرد مشابهی دارند اما در برخی از ویژگیها با هم تفاوت دارند. در ادامه به بیان این تفاوتها پرداخته شدهاست.
کابل آلومینیومی مقاومت الکتریکی بیشتری دارد به همین دلیل، جریان الکتریکی در کابلهای مسی بهتر انتقال پیدا میکند.
از کابلهای آلومینیومی به راحتی در محیطهای باز مانند تیر چراغ برق و … میتوان استفاده کرد زیرا خطر سرقت این کابلها کمتر است.
از لحاظ قیمت و در دسترس بودن، امروزه به دلیل گران شدن فلز مس، کابلهای آلومینیومی از قیمت مقرون به صرفهتری برخوردار هستند و بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند.
فلز مس دوام و مقاومت مکانیکی بیشتری نسبت به آلومینیوم دارد. کابل آلومینیوم در شرایطی که کنار مواد شیمیایی قرار میگیرد، زودتر دچار خوردگی میشود. در این شرایط به کمک کلمپ بیمتال و یا افزودن آلیاژهایی به هادی کابل، میتوان مقاومت مکانیکی و استقامت آن را افزایش داد.
در یک متراژ مشخص و یکسان، وزن کابلهای آلومینیومی از کابلهای مسی بسیار کمتر است که این عامل بر قیمت کابل مفتولی آلومینیومی اثر میگذارد.
از کابل آلومینیوم تنها در دسته کابلهای قدرت و به صورت کابل زمینی و هوایی با هادی مفتول استفاده میشود.به دلیل شکنندگی آلومینیوم نسبت به مس، در کابل پاشش استفاده نمی شود و فقط به عنوان سیم استفاده می شود.
خطر آتش سوزی و همچنین اتلاف برق در کابل های آلومینیومی بیشتر از کابل های مسی است.
انواع کابل آلومینیومی
کابل آلومینیومی زره پوش
کابل آلومینیومی زره دار نوعی کابل آلومینیومی زره دار است. کابل آلومینیومی زره پوش در زیر زمین و خارج از تاسیسات مدفون شده است. از این کابل ها در مناطقی که احتمال ضربه و فشار و آسیب فیزیکی وجود دارد استفاده می شود. دلیل مقاومت این کابل ها در برابر تنش های مکانیکی استفاده از لایه محافظ فولاد یا آلیاژ آلومینیوم در ساختار آنها است که به کابل زرهی معروف است. معمولاً طراحی سیستم کابل های آلومینیومی زره دار به گونه ای ساخته می شود که در برابر مواد شیمیایی و روغن، نور و برق، اشعه ماوراء بنفش و ... مقاوم باشند.
کابل آلومینیومی خود نگهدار
کابل خود نگهدار در بسیاری از سیستم های برق تک فاز و سه فاز استفاده می شود.
این کابل ها برق را از نیروگاه ها به مکان هایی مانند صنعت، تولید، مسکن، سیستم های کشاورزی و غیره منتقل می کنند.کابل های مورد استفاده برای انتقال برق در کابل خود نگهدار، تماما آلومینیومی با عایق پلی اتیلن متقاطع (XPLE) هستند که عملکرد کابل ها را به حداکثر می رساند و ویژگی های فنی و الکترونیکی را می گیرد. بر اساس استفاده از این کابل ها تعداد و سطح مقطع کابل ها مشخص می شود که شامل قسمت، نول، نور وسیله نگهدارنده (پیام رسان) می باشد.
سیم آلومینیومی زمین
کابل آلومینیومی زمین نوعی کابل با هادی آلومینیومی است که دارای محدوده ولتاژ 0.6 تا 1 کیلو ولت می باشد. سیم زمین آلومینیومی می تواند دو، سه، چهار یا پنج رشته با هادی های جامد و نیمه مایع باشد. کابل 4 سیم آلومینیومی در دو نوع با سطح مقطع یکسان یا سه سیم در یک قسمت با کابل نول (با مساحت کمتر) ساخته می شود. از کابل های زمین آلومینیومی در پروژه های صنعتی، انتقال برق و تامین برق فشار ضعیف استفاده می شود. به عنوان مثال کابل آلومینیومی 16*4 یکی از پرکاربردترین کابل هایی است که در خطوط ضعیف برق و کاربردهای صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.
آنتن آلومینیومی USB
این نوع کابل ها در فضاهای بیرونی مانند لوله ها، تیرهای برق و ... کاربرد دارند و به سه نوع تقسیم می شوند:
کابل آلومینیومی آنتن ACC: این کابل ها معمولا در ولتاژهای متوسط یا پایین استفاده می شوند.آلومینیوم قرار داده شده در هادی این کابل از نوع غیر آلیاژی با تحمل مکانیکی کم و رسانایی الکتریکی بالا بوده و در مکان هایی با حجم کم و تنش کششی در هنگام نصب به صورت تک تراز، دوبل با xlpe یا بدون روکش استفاده می شود. ..
کابل هوایی آلومینیومی مثناسئوC: این هادی کابل آلیاژی است و اغلب در مکان هایی با ولتاژ کم و متوسط و تقریباً با تنش مکانیکی بالا استفاده می شود.
کابل آنتن آلومینیومی ACSR: معمولا در سیستم های ولتاژ متوسط استفاده می شود. هادی اصلی این کابل ها آلومینیومی است. ساختار این کابل ها به گونه ای طراحی شده است که سیم های آلومینیومی به عنوان مهار و پیام رسان به دور کابل های فولادی می پیچند.
نکات مهم در مورد کمک هزینه سیم آلومینیومی
توان یا آمپر مورد نیاز کاربر
حداکثر جریان مجاز برای هر اندازه سیم آلومینیومی
فاصله و در نظر گرفتن افت ولتاژ در طول مسیر
جریان اتصال کوتاه
مواد عایق کابل PVC) و (XLPE
استاندارد و کیفیت USB (به مارک کابل توجه کنید)
دما و محل نصب کابل
مقاومت حرارتی خاک
دفن در اعماق دریا در کابل های زیرزمینی
فضای بین کابل ها
.